قیر معدنی، ثروتی دوهزار ساله

لطفا درباره خصوصیات قیر معدنی و تفاوت آن با قیر طبیعی توضیحات بفرمایید؟

در دنیا دو نوع زغال سنگ وجود دارد که منشا یکی گیاهی و دیگری از نفت است. از چندین میلیون سال پیش منابع نفتی به مرور به سطح زمین آمده، خشک شده و تبدیل به زغال یا به اصطلاح کک شده که بخش نفتی آن در اصطلاح علمی به گیلسیناید معروف است. گیلسیناید ماهیت قیر دارد و در حقیقت نوعی قیر خشک شده است که به آن قیر معدنی یا قیر طبیعی می‌گویند. این محصول از وکیوم باتوم یا ته مانده پالایشگاهی درست نمی‌شود، بلکه در طبیعت موجود است. خوشبختانه کشور ما یکی از کشورهایی است که معادن این قیر را دارد و دامنه آن از یزد شروع می‌شود و به تدریج کمرنگ شده و در استان‌های کرمانشاه و ایلام(بخصوص شهرستان گیلانغرب) به حد اعلا می‌رسد و به تدریج از کردستان به سمت کردستان عراق ادامه می‌یابد و در نهایت رگه‌های آن به کردستان ترکیه ختم می‌شود.

در مورد تفاوت آن با قیر پالایشگاهی باید گفت قیر صنعتی یا قیر پالایشگاهی در حقیقت ته مانده نفت است که حالت روان دارد. البته یک بخش خیلی سفت هم پیدا می‌شود که به آن کک نفتی یا زغال نفتی می‌گویند. از آن بخشی که به صورت مایع بسیار غلیظ، موسوم به وکیوم باتوم است دو محصول تولید می‌شود. اگر نفت پارافینی باشد، به دلیل وجود پارافین زیاد و چسبندگی کم از آن قیر درست نمی‌کنند و مستقیما به مازوت (نفت کوره) تبدیل می‌شود. اما اگر درصد پارافین آن کم باشد - مثلا زیر پنج درصد - یا آن را با فرآورده‌های سبک‌تر مثل نفت سفید یا گازوئیل یا نوعی از فضولات رقیق پالایشگاهی که استاندارد گازوئیل را ندارد مخلوط می‌کنند و مازوت تولید می‌کنند و می‌فروشند یا اگر به همین وکیوم باتوم مقداری دمش دهند، با ترکیبات بسیار جزئی تبدیل به قیر می‌شود که اصطلاحا به قیر صنعتی یا قیر نفتی معروف است و این قیر را معمولا به گریدهای مختلفی تبدیل می‌کنند و از آن عمدتا برای آسفالت 70-60 یا 100-85 یا 100-80 که گریدهای پن (غلظت) آن است استفاده می‌شود. اما قیر طبیعی در معادن تقریبا یک مشخصه دارد و میزان خاکستری که با آن مخلوط است، کیفیت آن را بالا و پایین می‌برد. مثلا خاکستر بعضی قیرها زیر پنج درصد است که جزو مرغوب‌ترین قیرهای طبیعی است و به ترتیب به زیر ده، پانزده، بیست، سی و حتی زیر پنجاه درصد می‌رسد که هرچه خاکستر مخلوط با آن بیشتر باشد، کیفیت قیر پایین‌تر است. مهم‌تر از آن جداسازی است که مرحله سختی است و معمولا کیفیت و قیمت قیر را پایین می‌آورد.

در شصت هفتاد سال اخیر مخصوصا در بیست سال گذشته، قیر معدنی مصارف بسیاری در دنیا پیدا کرده و به عنوان مثال در تهیه قیر اصلاح شده، ایزولاسیون و صنایع شیمی به کار می‌رود. در برخی کشورهای دنیا مدتی است از قیر معدنی برای تولید قیر اصلاح شده استفاده می‌شود که در نهایت برای آسفالت سازی کاربرد دارد. آمریکا از سی وهشت سال پیش از این نوع آسفالت استفاده می‌کند که از مزیت‌های آن دوام فراوان و عمر بالای آن نسبت به آسفالت‌های معمولی، کاهش میزان مصرف آسفالت و کم شدن اصطکاک خودرو بر سطح خیابان است.

ما جزو اولین شرکت‌هایی بودیم که صادرات آن را به هندوستان که برای قیرهای اصلاح شده از آن استفاده می‌کرد آغاز کردیم. بعدها به دلیل کیفیت خوب این قیر، آن را با قیر سفت یا همان قیر 90-15 یا 25-85 مخلوط کرده و در بخش ایزوگام از آن استفاده کردند که باعث چسبندگی بیشتر می‌شد. این مساله در ایران هم باب شد و در حال حاضر به شدت مورد توجه قرار گرفته و قریب به اتفاق کسانی که ایزوگام یا قیر سفت درست می‌کنند، قیر 70-60 پالایشگاهی را با قیر طبیعی یا معدنی که خاکستر کمی داشته باشد، مخلوط می‌کنند. اما متاسفانه تقلب‌هایی هم به دو روش که به شدت زیان آور است در این میان صورت می‌گیرد. یکی اینکه خود قیر طبیعی یا معدنی را با خاکستر بالا به دلیل قیمت پایین‌تر و سود بیشتر (هر تنی حدود صد و پنجاه تا دویست هزار تومان تفاوت بین خاکستر زیر پنج درصد مثلا با خاکستر زیر بیست درصد است) برای ایزوگام استفاده می‌کنند که این باعث می‌شود خاکستر با باران شسته شده و کیفیت ورقه‌های ایزوله بسیار پایین بیاید. این یک نوع تقلب یا سوءاستفاده در بخش ایزولیشن است و تقلب بدتر پخت مازوت (نفت کوره) است که در نهایت با انجام عملیاتی از آن برای آسفالت استفاده کرده یا حتی آن را صادر می‌کنند که با این کار قیر ایران را هم بدنام می‌کنند. همه اینها به این خاطر است که اگر کسی بخواهد از وکیوم باتوم قیر بسازد، هزینه آن نزدیک به چهار برابر مازوتی است که در بازار است. 

چون مازوت در بازار ما مثل بنزین و گازوئیل یارانه دار است، در نتیجه ترجیح می‌دهند برای سود بیشتر و هزینه کمتر، مازوت را پخت کنند و از آن برای آسفالت استفاده کنند، اما این مواد آسفالت را در کمتر از بیست ماه با ایجاد ترک، موج و شکستگی، از بین برده و با نفوذ آب به زیر آسفالت، استحکام آن را کم می‌کند و در نهایت با عبور ماشین‌ها، آسفالت کنده می‌شود. این آسفالت خراب عامل مرگ و میر فراوان در جاده‌ها است. گاهی در بشکه‌ها، بین سی تا هفتاد درصد از این قیر تقلبی می‌ریزند و روی آن را با قیر استاندارد پالایشگاهی می‌پوشانند. بنابراین باید قیرها و واحدهای تولید آسفالت در کشور، حتما از نظر استاندارد کنترل شوند. ما اگر در اتحادیه با چنین مواردی مواجه شویم، حتما با آن مبارزه خواهیم کرد. 

آیا می‌‌توان تخمین زد که در حال حاضر میزان ذخایر قیر معدنی در کشور چقدر است؟ 

مشکل بتوان تخمین زد، زیرا اولا بعضی از این ذخایر هنوز حالت خمیری شکل دارند و حتی سفت نیستند. بخش‌هایی از آنکه سفت است، با خاک مخلوط است و شکل رگه دارد. مثلا در بخشی از یک معدن، قیر با خاکستر کمی مخلوط است اما کمی جلوتر، مخلوط خاک آن بیشتر است و باید شست‌وشویی انجام شود تا خاک و خاکستر آن کم شود، اما چون هزینه زیادی می‌طلبد، معمولا این کار را نمی‌کنند و به سراغ یک رگه دیگر که خاکستر کمتری داشته باشد می‌روند. بنابراین پراکندگی معدن خیلی زیاد است و از معادنی که در لایه‌های بالایی قرار دارند استفاده می‌کنند و هنوز لزومی نمی‌بینند که به عمق بروند. قیمت قیر معدنی در ایران پایین است و این اقدامات چندان صرفه اقتصادی ندارد. در کشور ما تولیدکنندگان نهایتا تا عمق پانزده متری پیش رفته‌اند، بنابراین ممکن است در اعماق بیشتر مثلا در عمق دویست متری، ذخایر فراوان تری وجود داشته باشد. در حال حاضر قیری را که نهایتا سی درصد خاکستر داشته باشد استخراج می‌کنند، چون متقاضی آن بیشتر است. ضمن اینکه چون ایران یک کشور نفت‌خیز است، احتمال اینکه در بسیاری از مناطق کشور ذخایر قیر معدنی وجود داشته باشد زیاد است.

از چه زمانی بهره‌برداری از معادن قیر طبیعی (معدنی) در کشور آغاز شده است؟

ما اولین صادرات قیر معدنی را حدود دوازده سال پیش انجام دادیم و تقریبا شش سال است که این مساله در کشور فراگیر شده و از حدود دو سال پیش در بخش‌های مختلف از آن استفاده می‌شود. در حال حاضر هم معدن دار زیاد شده، هم تعداد معادن و هم متقاضی مصرف، به طوری که بیش از نود درصد قیر طبیعی در ایران مصرف می‌شود در صورتی که قبل از این قیر طبیعی اصلا در ایران مصرف نداشت و صرفا صادر می‌شد. 

آیا کسانی که در حال حاضر از این معادن بهره‌برداری می‌کنند از طرف اتحادیه شناخته شده‌اند؟

اتحادیه فقط کسانی را که صادرات هم انجام می‌دهند عضو می‌کند که شامل معدن داران، کارخانه‌های تولیدی، کارخانه‌های بسته‌بندی و صادرکنندگان تجاری هستند که حدود شانزده شرکت‌اند. بخش زیادی از کارخانه‌هایی که تولیدکننده نوارهای عایق هستند، مثلا در سلفچگان، استان‌های اصفهان، مرکزی و کرمانشاه، حدود پنج سال است که به شدت به قیر معدنی یا طبیعی روی آورده‌اند و برخی از اینها هم صادرکننده‌اند. البته کسانی که بتوانند استانداردها را رعایت کنند بسیار کم هستند. 

آیا در حال حاضر قیر معدنی به صورت خام صادر می‌شود؟ 

بله. چون خشک است آسیاب شده و به صورت پودر صادر می‌شود. ابتدا از معدن به شکل کلوخه به کارخانه آمده و در آن جا آزمایش می‌شود، میزان خاکستر آنکه مشخص شد، بر همان مبنا طبقه‌بندی شده و از زیر پنج درصد تا حداکثر ده درصد برای مشتری تعریف می‌شود. تنها برای ساخت قیر اصلاح شده‌ای که صادر می‌شود، از مکانیزمی که روش ابتکاری من است، استفاده می‌کنیم که در آن میزان خاکستر را تقریبا به زیر یک درصد می‌رسانیم که در نتیجه کیفیت قیر بسیار بالا رفته و در کیسه‌های سی کیلویی برای صادرات آماده می‌شود. 

صادرات قیر طبیعی به کدام کشورها صورت می‌گیرد؟

کشورهایی که برای آسفالت از قیرهای اصلاح شده استفاده می‌کنند و همچنین آنهایی که برای ایزولاسیون از آن بهره می‌گیرند مشتریان قیر طبیعی محسوب می‌شوند. در حال حاضر صادرات بیش از همه به هند، بعد از آن استرالیا، اروپا و به میزان کم به چین صورت می‌گیرد. کشورهای فرانسه و آمریکا نیز خود دارای این ذخایر هستند، اما قیمت آن در مقایسه با ایران بسیار بالاست. مثلا محصولی که در ایران برای صادرات تولید می‌شود اگر دویست و پنجاه دلار باشد، در آنجا هزار دلار است. کشورهای دیگر هم چندان این محصول را نمی‌شناسند. اولین کشوری که این محصول را به خوبی شناخت و حتی ما را در کشف این معادن راهنمایی کرد، هند بود. البته میزان صادرات این محصول در سال زیاد نیست و شرکت‌ها در مجموع بیش از بیست هزار تن در سال صادرات ندارند.

با این تفاسیر آیا بهره‌برداری از این معادن مزیت دارد؟

بله. اگر معدن‌دار بتواند گریدبندی، جداسازی خاکستر و طبقه‌بندی را در محل معدن خودش انجام دهد، طبیعتا هم موفق‌تر است و هم شانس صادرات بالایی دارد و در نتیجه اعتماد مشتری را جلب می‌کند و فروشش هم به قیمت مناسب صورت می‌گیرد. اما متاسفانه پراکندگی معادن و امکانات کم معدن داران، مانع از این کار می‌شود.

آیا حمایت‌های دولتی هم از این بخش صورت می‌گیرد؟ 

دولت در این بخش نقشی ندارد و البته ما به جز برخی تقلب‌ها با معضلی روبه‌رو نبودیم. صرفا در بخش کنترل استانداردها لزوم دخالت دولت احساس می‌شود.

قیمت گذاری برای قیر معدنی طی چه روندی صورت می‌گیرد؟

قیمت با رقابت و عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و یک قیمت خاص ندارد. هرچه کیفیت بهتر باشد، قیمت بالاتر است. اما در حقیقت تقاضا است که قیمت را - البته برای صادرات - مشخص می‌کند. ممکن است قیمت سیصد دلار در نتیجه نبود تقاضا به دویست و چهل دلار هم کاهش پیدا کند. در بخش داخلی هم قیمت قیر با کیفیت از حدود چهارصد و پنجاه هزار تومان بالاتر نیست.

نظر شما در مورد اینکه مکانیزم قیمت‌گذاری قیر معدنی از طریق بورس کالا صورت بگیرد چیست؟

من فکر می‌کنم هنوز ضرورت ورود به بورس برای تعیین قیمت احساس نمی‌شود. در مورد رعایت استاندارد هم اکثر کارخانه‌داران خودشان یک آزمایشگاه کوچک دارند که می‌توانند بلافاصله میزان خاکستر را مشخص کرده و بر اساس آن قیمت گذاری کنند. از اول توافق می‌کنند که اگر مثلا میزان خاکستر زیر پنج درصد بود، قیمت آن چهارصد هزار تومان است. ضمن اینکه نمی‌توان طبق معدن قیمت را تعریف کرد چون هر معدنی می‌تواند حاوی قیری با درصدهای متفاوت خاکستر باشد. قیر طبیعی به نسبت درصد خاکستر موجود در آن به طور متوسط بین پنجاه تا چهارصد هزارتومان قیمت‌گذاری می‌شود و همه ترجیح می‌دهند در زمان خرید بر سر قیمت توافق کنند. البته نمی‌توان به طور قطع تضمین کرد که تمام سفارش خریدار با همان درصدی است که درخواست کرده بود، اما این موضوع هم هنوز مشکلی ایجاد نکرده است. از طرفی چون میزان عرضه و تعداد معادن بالا و رقابت کم است، هنوز نیاز به ورود به بورس احساس نشده که مثلا از این طریق از ظلم به معدن دار یا خریدار جلوگیری شود. طبیعتا به محض روبه‌رو شدن با چنین شرایطی، ورود به بورس کالا راه‌حل بسیار مناسبی خواهد بود. هر کالایی می‌تواند وارد بورس شود، چون بورس محل از بین رفتن رانت‌ها، ایجاد فرصت مساوی برای خریداران و فروشندگان، محک زدن و کشف قیمت‌ها است. در این بخش معدن دار به دلیل گستردگی معادن و هزینه پایین کشف و برداشت، هنوز این احساس نیاز را نمی‌کند و این برایشان صرفه اقتصادی دارد؛ البته تا زمانی که مشتری داشته باشند. خریداران هم به دلیل عرضه فراوان، هنوز احساس نمی‌کنند که مثلا کسی رانتی ایجاد کرده باشد که در صورت وجود بورس بتوان در شرایط مساوی با دیگر خریداران بود. هر دو طرف هنوز انگیزه حضور در بورس را ندارند اما ممکن است این ضرورت در آینده احساس شود؛ مخصوصا اگر دولت، کارخانه‌هایی را که آسفالت می‌سازند، مجبور کند که در جاده‌ها حتما از قیرهای اصلاح شده استفاده کنند که از قیر معدنی در آنها استفاده می‌شود، به این ترتیب این محصول وارد عرصه مصرف شده در نتیجه نیاز به رعایت استاندارد پیدا می‌کند. این روند در آینده شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد که ناگزیر به ورود این محصول به بورس هستیم، اما فعلا مثل میوه‌ای است که هنوز به شرایط بورس نرسیده است.       

استفاده‌های جدید قیر

روغنهای قیر طبیعی در حرارت پایین و در مدت زمانی زیاد توسط تبخیر، جدا شده‌اند و به همین دلیل پایداری قیرهای طبیعی در رویه‌های سیاه آسفالت جاده و اندودهای آب بندی از قیرهای نفتی بیشتر است.

قیر نفتی از پالایش نفت خام در حرارت زیاد و زمان کوتاه تولید می‌شود. Asphalt Cement در گرمای زیاد مایع بوده و با کم شدن گرما، لزج، خمیری، سفت و سخت می‌شود. حرارت دادن بیش از حد به قیر باعث تبخیر بیش از اندازه روغنهای معدنی آن و چسبندگی قیر را کاهش می‌دهد.

قیر موم دار برای ساختن رویة سیاه مناسب نیست زیرا موم خاصیت کشسانی قیر را کم می‌کند و باعث می‌شود رویه سیاه حالت فنری خود را از دست داده و شکننده شود. رویه سیاه در سرما جمع شده و در آن تنش کششی پیدا می‌شود. وقتی این تنش از حد تحمل رویه آسفالتی یخ زده زیادتر شود رویه می‌ترکد. هر چه پارافین قیر نفتی کمتر باشد به قیر معدنی نزدیکتر است و برای ساختن رویه مناسبتر است. تنها پارافینهای بلوری را می‌توان از قیر جدا نمود و بخش غیر بلوری به حالت کلوئیدی باقی می‌ماند. به غیر از پارافین آسفالتین، اکسیژن و روغنهای معدنی هم در کیفیت قیر تأثیر دارند. هر چه نفت خام سنگین‌تر باشد مواد آسفالتین بیشتری از آن استحصال می‌شود. اصولاً نفت خام سبک به دلیل تولید مواد میان تقطیر زیاد جهت تولید قیر استفاده کمتری می‌شوند اگر چه تولید قیر بر پارامترهای مختلف دیگری نیز ارتباط دارد که عموماً مسایل دانش و تکنولوژی پالایش و مسایل اقتصادی را نیز شامل می‌شوند.

ورود ماشین آلات دسته دوم معدنی آزاد شد

کمیسون ماده یک واردات ماشین آلات معدنی دسته دوم را آزاد کرد.

به گزارش مس پرس،‌کمیسون ماده یک که متشکل از نمایندگان وزارت صنعت معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و وزارت جهادکشاورزی است در راستای حمایت از بخش معدن، ورود ماشین آلات دسته دوم را آزاد اعلام کرد.
کمیسون ماده یک در حالی واردات ماشین آلات دسته دوم معدنی را آزاد اعلام کرد که فعالان این بخش با اشاره به شرایط نامناسب تولیدکنندگان داخلی، همواره خواستار آن بودند.
بر این اساس و همزمان با مصوبه کمیسیون ماده یک، سازمان ملی استاندارد نیز ضوابطی را برای واردات این‌گونه خودروها تعیین کرد که تنها در صورت داشتن این ضوابط، ماشین‌آلات دست دوم مجاز به ورود هستند، در غیر این صورت از ورود آنها به داخل جلوگیری شده و در گمرکات به کشور سازنده عودت داده می‌شوند.
این ضوابط شامل داشتن خدمات پس از فروش، میزان کارکرد و پوسیدگی، سن خودرو، الزاماتی برای ایمنی خودروها و همچنین الزامات تعیین شده از لحاظ شرایط فنی خودرو است که تمام این موارد مورد تایید شرکت‌های بازرسی قرار گرفته و در صورت تایید از سوی آنها اجازه واردات داده خواهد شد.
در حال حاضر بر اساس مصوبه کمیسیون ماده یک، تنها ماشین‌آلات معدنی که مدت کارکرد آنها زیر هفت سال است، اجازه ورود دارند و با تدوین ضوابط از سوی سازمان ملی استاندارد، نگرانی از واردات ماشین‌آلات دست دوم بی‌کیفیت وجود ندارد.
در همین حال معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در تازه‌ترین اظهارات خود، یکی از مشکلات عمده بخش معدن در کشور را موضوع ماشین‌آلات این بخش عنوان کرد و گفت: در حال حاضر برخی از ماشین‌آلات حوزه معدن در ایران قابل ساخت نیست؛ این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی به دلیل شرایط فعلی قادر به تولید ماشین‌آلات و تجهیزات نیستند.
مهدی کرباسیان اظهار کرد: بر این اساس، کمیسیون ماده یک مجوز واردات ماشین‌آلات دست دوم معدنی را در راستای تسهیل و کاهش مشکلات این بخش صادر کرد.

منبع: MesPress

قیر طبیعی Natural Bitumen

معادن عمده قیر طبیعی در کشورهای کانادا ، ونزوئلا ، روسیه ، استرالیا ، عراق و از جمله ایران وجود دارد . اکثر قیرهای طبیعی ایران به صورت جامد و به همان صورت قابل استفاده می باشد . مناطق دارای قیر طبیعی در ایران به طور عمده در استان های کرمانشاه ، ایلام و خوزستان واقع و در برخی مناطق دیگر نیز به صورت محدود مشاهده گردیده است . قیر طبیعی استخراج شده در این مناطق عمدتا به عنوان کمک سوخت در کوره های آهنگری و یا در کک سازی مصرف می گردد . 

  

کاربردهای قیر طبیعی ( گیلسونات )

با توجه به مطالعات به عمل آمده کاربردهای قیرهای طبیعی ایران را می توان به شرح ذیل طبقه بندی نمود :

• صنایع ایزولاسیون
• ساخت پوشش لوله های نفت و گاز
• کک سازی و سوخت
• ساخت قیرهای طبیعی
• بکارگیری در سیمان حفاری
• تهیه آسفالت های ویژه راهسازی

 

چگونگی انتخاب قیر طبیعی مناسب

قیر طبیعی مناسب قیری است که قابلیت انتزاج خوبی با قیر نفتی داشته و پس از اختلاط با قیر نفتی محصولی بدست آید که مشخصات آن مطابق با استانداردهای قیرهای راهسازی باشد . تجربیات قبلی نشان داده است که چنین قیری بایستی دارای نقطه ذوب پایین ، حلالیت بالا در CS2 و خاکستر معدنی کم باشد .

 

Black	: Color
200 الی 50	: Mesh
25% الی 5%	: Ash
%2.5≤	: Moisture Content

 

قیر طبیعی

امروزه تلقی مردم از کاربرد قیر طبیعی به عنوان یکی از مشتقات مواد نفتی استفاده از آن در پوشش سطح جاده­ها و یا به عنوان نوعی عایق رطوبتی می­باشد و افراد کمی هستند که می­دانند استفاده از تولیدات نفتی (قیر، آسفالت و غیره) در ناحیه خاور نزدیک به دوران پیش از تاریخ می­رسد. قیر طبیعی ماده­ای است که در ایران و بخصوص در جنوب غربی ایران به وفور یافت می­شود، و مردم این ناحیه از دوره نوسنگی به شیوه­های گوناگون همچون اندود کردن ظروف مصرفی، کف و دیوار خانه­ها و نیز در ساخت ابزارهایی چون داس­های ترکیبی و کج بیل­ها، مهره­ها و زیورآلات تزئینی، مهره­های مسطح و استوانه­ای و حتی در امور پزشکی جهت درمان بسیاری از امراض عفونی و دردهای رماتیسمی استفاده می­کردند

برای مثال ناودانهای حصار درونی قلعه چغا زنبیل در شهر شوش، که ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است، لوله­های سفالینی هستند که از درهم قرارگیریشان لوله واحدی بوجود آمده که به صورت عمودی در بدنه حصار جای گرفته است. درزهای بین این لوله‌ها توسط قیر طبیعی کاملاٌ پر شده است.

باطری­های بغدادی که در ساختشان از قیر طبیعی استفاده می­شده است، حدود دوهزار سال قدمت دارند. این باطری­ها از یک کوزه سفالی با یک درپوش از جنس قیر طبیعی چسبناک ترکیب شده و میله­ای آهنی در میان آن قیر طبیعی قرار دارد که بوسیله سیلندری مسی احاطه شده است، وقتی که کوزه با مایع الکترولیت انباشته می­شود کوزه ( باطری ) نیرویی معادل ۱/۱ ولت تولید می­کند .

در منطقه خاور نزدیک هزاران میدان نفتی وجود دارد، که قیر طبیعی در سطح وسیعی به همراه آب و یا به تنهایی از زیر زمین تراوش می­نماید. اینگونه مواد لزج و چسبناک در زمستانها سفت و محکم ولی در تابستانها به مواد چسباننده خطرناکی تبدیل می­شوند. به نظر می­رسد اولین رویارویی انسان با این نوع چشمه­های قیر طبیعی زمانی بود که وی به هنگام تعقیب حیوانات شکاری که در جستجوی چشمه­های آب بودند، می­دید که گاهاًً در این مواد قیری به دام می­افتند. شاید بتوان گفت این اولین مواجهه انسان عصر نوسنگی با خاصیت چسبندگی قیر طبیعی بوده و از آن پس به سوی مواد قیری متمایل شده و تدریجاً کاربردهای گوناگون آنرا فراگرفته و از این دوره به بعد بود که با خصوصیات ذاتی قیر و با توانایی نفوذپذیری آن در برابر آب و قابلیت چسبندگی، نرمی و تورق پذیری آن و امکان ترکیب شدن با مواد دیگر آشنا شدند.

متون باستانی که تاریخ آنها با اواخر هزاره سوم قبل از میلاد می­رسد و روایت مورخین یونانی و رومی همچون گزنفون، بطلمیوس، هرودوت، پلوتارک، استرابو و پلینی همگی بر وجود معادن و چشمه­های قیر طبیعی در منطقه خاور نزدیک اشاره دارند. این معادن در سطح وسیعی از منطقه ایندوس در هند شروع و در امتداد هلال حاصل­خیزی تا نواحی صحرای سینا در مصر و بحرالمیت در اردن ادامه می­یابند. بیشتر این نوع چشمه­های قیر طبیعی در منطقه جنوب غربی ایران و بین­النهرین تمرکز یافته­اند.

مش (mesh) چیست؟

مش چیست؟

بارها در بحثهای علمی یا تجاری کلمه مش شنیده می شود و مش در هر صنعتی کاربرد خاص خود را دارد. اما اهمیت موضوع مش بندی یا مش در تولید پودر میکرونیزه بسیار مهم است . اصولا تولید پودر میکرونیزه بر اساس آنالیزهای خاک شناسی و شیمیایی صورت می پذیرد و پودر میکرونیزه حاصل اسیاب کردن سنگهای متفاوت همچون سنگ چینی برای کربنات کلسیم ، باریت ، تالک و سایر عناصر دیگر می باشد. هر کدام از این سنگها بطور 100 خالص موجود نیست ولی معادن موجود در کشور سنگهایی با کیفیت بالا از مواد شیمیایی مورد نظر دارد. بعنوان نمونه سنگ چینی دورود دارای کربنات کلسیم بسیار بالاتری در مقایسه با معادن دیگر است و قاعدتا پودر کربنات کلسیم تولیدی از این سنگ از لحاط ترکیبات شیمیایی پوشش بهتری در فرایندهای مورد نظر برای تولید محصولات ثانویه مثل رنگ دارد.

اما مش چه تاثیری دارد؟ ابتدا باید مش را بشناسیم:

مش در علم خاک شناسی به دانه بندی خاک مورد نظر برای الک کردن آن اشاره دارد. بدین معنی که اندازه ذرات خاک مورد نظر برای گذر از الک یا سرن مورد نظر مش نامیده میشود و یک توده خاک یا پودر ترکیبی از دانه بندی های متفاوت است که شامل توزیعی از اندازه های متفاوت است . بعنوان مثال یک کیلوگرم از یک پودر میتواند 60 درصد زیر 10 میکرون باشد و مابقی آن بالای 10 میکرون باشد.

پودر میکرونیزه همانگونه که از نام آن پیداست پودری در مقیاس میکرون است و اکثر ترکیب دانه بندی ان بطور معمول زیر 20 میکرون می باشد. بمنظور ایجاد مقیاس اندازه گیری پودر ها و توده های خاک از لحاظ دانه بندی و اندازه ذرات موجود در ان مقیاس میکرون استفاده میشود که تحت عنوان استاندارد مش یا Mesh Scale کاربرد دارد.

مش استانداری است که برای توضیح و شرح اندازه و دانه بندی پودر ها  و بطور خاص پودر  میکرونیزه در سالهای 1986-1987 بوجود آمد و بر اساس انالیز های آزمایشگاهی و نمونه برداری از پودر  ، توزیع ذرات  (Particle Size Distribution) موجود در آن پودر اندازه گیری میشود و بر اساس اکثریت اندازه ذرات موجود در پودر شاخص مش برای نشان دادن کیفیت پودر کاربرد دارد. بر اساس جدول زیر مش های مختلف متناسب با اندازه انها به مقیاس میکرون است. همچنین از مشهای بالای میکرون صرفنظر شده است.

بعنوان مثال پودر مش 2500 در حقیقت دارای دانه بندی زیر 5 میکرون است و یک پودر با کیفیت در مش 2500 باید تا 99 درصد دارای دانه هایی به اندازه کمتر از 5 میکرون باشد. این اندازه دانه بندی یا Particle Size  به مصرف کننده پودر کمک میکند تا در تولید محصول نهایی خود به کیفیت بالاتری برسد. البته هر کاربردی دانه بندی خاص خود را دارد و اصطلاحا مش بندی خود را میخواهد . مثلا باریت با مش 1500 مطلوب کاربردی است و باریت با مش 2500  برای کاربردی دیگر استفاده میشود.

فرایند تولید یک پودر ساز نسبت مستقیم با نحوه توزیع ذرات ان پودر تولیدی دارد . متاسفانه پودر های تولیدی در اکثر کارخانه های تولید پودر به روشهای بسیار قدیمی و بروش الک کردن بدست می آید که از دقت مناسب برخوردار نیست و توزیع مناسب دانه بندی در محصولات مشاهده نمیشود. کاربرد درست دانه بندی پودر به تولید کننده محصولات دیگر کمک میکند که از مواد کمتر و همچنین انرژی کمتری در فرآند تولید خود استفاده کند و محصولی با استانداردهای بالاتر بوجود بیاورند.

پس آنچه ما را در بررسی و کنترل کیفی یک پودر کمک  میکند ابتدا کیفیت سنگ محصول و همچنین دانه بندی یا مش پودر مورد نظر است. دستگاههای آنالیز توانایی بررسی آماری مش یک پودر را دارند تا بتوانند بعنوان مثال درصد ذرات زیر 12 میکرون در یک پودر را نشان بدهند و این بررسی برای نشان دادن کیفیت در حد یک پودر با مش 800 می باشد.

منبع:پودر مروارید دورود

گیلسونایت چیست؟

قیر معمولاً از تقطیر نفت خام به دست می‌آید. چنین قیری قیر نفتی یا قیر تقطیری نامیده می‌شود. قیر نفتی محصول دو مرحله تقطیر نفت خام در برج تقطیر است. در مرحله نخست تقطیر، مواد سبک مانند بنزین و پروپان از نفت خام جدا می‌شوند. این فرآیند در فشاری نزدیک به یک اتمسفر (واحد) انجام می‌شود. در مرحله دوم نیز ترکیبات سنگین مانند گازوئیل و نفت سفید خارج می‌شوند. این فرآیند در فشاری نزدیک به خلاء صورت می‌پذیرد. در نهایت مخلوطی از ذرات جامد بسیار ریز به نام آسفالتن باقی می‌ماند که در ماده سیال گریس‌ مانندی به نام مالتن غوطه‌ور است.

 اما برخی از انواع قیر در طبیعت و در اثر تبدیل تدریجی نفت خام و تبخیر مواد فرار آن در اثر گذشت سال‌های بسیار زیاد به دست می‌آید. چنین قیری، قیر طبیعی نامیده می‌شود  و دوام آن بیشتر از قیرهای نفتی است. چنین قیری ممکن است به‌صورت خالص در طبیعت وجود داشته باشد (قیر دریاچه‌ای) مانند دریاچه قیر بهبهان ایران و دریاچه قیر تیرینیداد آمریکا ، یا از معادن استخراج شود (قیر معدنی). قیر طبیعی با نام یواینتایت (Uintaite) نیز شناخته می‌شود.

گیلسونایت همان قیر طبیعی می باشد که از معادن استخراج میگردد. این ماده معدنی تا کنون تنها در معادن غرب ایران کشف گردیده است. این ماده درتهیه ایزوگام، عایق بندی لوله های انتقال آب، ساخت واکس و آسفالت و حفاری چاههای نفت و تهیه جوهر پرینتر و... به کار گرفته می شود.